On the Spot with Eric Vloeimans

For a classical ensemble, improvisation is by no means an everyday pursuit. Yet during its 28-year history, Calefax Reed Quintet has repeatedly yielded to the temptation of extemporaneous performance. This often took place in the context of a pre-existing form, style or musical convention, and usually to a modest degree, for instance as part of a larger composition. Calefax, rooted in the eight centuries of music history from which it draws its concert repertoire, is well aware that music, as a rule, is the end result of improvisation and is often notated solely as a favor to the music-reading player. The desire inherent in the group’s past and present goal – to dissect and then reconstruct existing music – has resulted in the countless arrangements the group has performed the world over for nearly three decades. Each of the members is thus not only a performing but a creative artist as well, qualities that also define an improviser. Calefax underscores the importance of continuously exploring the link between these two styles of music-making. This has led to the music on the CD On the Spot.

A survey of music history shows that composers from distinctly disparate periods and locales had surprisingly similar goals in mind. Arranging music for an essentially fixed instrumentation has more than once brought musical parallels to the fore that otherwise might have gone unnoticed. In doing so, the quintet has created a practice for the playing, playful musician with befriended composers from all places and all times. Perhaps this is most applicable to the trumpeter Eric Vloeimans. While he is otherwise difficult to categorize, Vloeimans, with his well-nigh vocal playing style, is undoubtedly the ideal person to guide five classical musicians in the world of improvisation. Along the way he also showed a hunger for the wealth of classical music, willingly allowing members of the quintet in turn to lead him, without sacrificing any of his own uniqueness. Kinan Azmeh and Albert van Veenendaal both composed works especially for the marriage of these two types of musician. Additionally, Ivar Berix and Raaf Hekkema were given free rein to delve into the extensive oeuvre of Eric Vloeimans.

The CD opens with a new composition based on two pieces by Vloeimans: the illustrative Aladdin, which exhibits typical qualities of Vloeimans’ style: lightness, melancholy and lyricism. Aladdin is alternated with the contemplative requiem A.L.M.A. The result is a dialogue between the two, giving the piece, now entitled Almaladdin, a rather classical character and structure.

Albert van Veenendaal’s composition The third one is dedicated to his first godchild, Tirza. The music, reflecting the name’s meaning, expresses Van Veenendaal’s wish for the newborn: a pleasant, delightful and versatile life.

Vloeimans’ Summersault sounds, as the title suggests, like a festive flip. Michelangelo Rossi is one of Calefax’s recent discoveries: music from a time when tonality, style and forms were not yet as rigidly prescribed as in the Baroque, a century later. Rossi experimented freely in his ten keyboard toccatas, leaving the performer free to fill in or elaborate on the texture by means of ornaments and improvisation, and Calefax eagerly takes advantage of this offer. Rossi’s claim to fame, the harmonically radical Seventh Toccata, is well known in the early music world as the epitome of stylistic derring-do. Eric Vloeimans couples Rossi, by way of a solo improvisation, with the iconic Miles Davis classic Blue in Green, molded into sextet form by Oliver Boekhoorn.

Bradshaw is the somewhat pompous name for a small electric car that Eric Vloeimans once stumbled upon at London’s Heathrow Airport. Some encounters just seem to have unexpectedly poetic consequences.

The philosopher György Konrád once said that we are on our own as we go from the womb of the mother to the womb of the earth, from silence to silence. This concept forms the basis for the composition Mal de Terre by Albert van Veenendaal, who adds: ‘connected to the earth, we stand, more likely than not, on wobbling legs, thrown out of balance as we look Fate in the eye. But melancholy and tristfulness – Oliver’s beautiful duduk solo takes us by the hand – are also emotions that connect us to our innermost self. And the piece is open-ended, so...’

There is a jolly potpourri – appropriately called an ‘Ensalada’ – by Sebastian Aguilera de Heredia, one of the foremost Spanish composers of the sixteenth century. This is music that can take a knock or two. Oliver offsets the rather macho trumpet playing with an original Catalan street instrument, the tenora.

The Syrian clarinetist Kinan Azmeh is no stranger to maneuvering between various styles, from Mozart to Arabian-flavored jazz. He has previously worked with Eric Vloeimans and Calefax in separate projects, so he knows who he’s written Wedding for. Here, Oliver once again takes up the Armenian duduk.

Robert de Visée was a lutenist in the service of the French ‘Sun King’, Louis XIV. The chacone is the final movement of his lute suite in G major. Here the piece is transposed down a tone, and lends itself admirably as a ‘farewell piece’ for this CD. At the end, an extra talent of the Calefax winds is combined with the fading trumpet notes of the departing Eric Vloeimans. Off to new horizons!

Raaf Hekkema (English translation: Jonathan Reeder)

On the Spot met Eric Vloeimans

Voor een klassiek ensemble is improviseren geen alledaagse bezigheid. In de loop van zijn achtentwintigjarige bestaan heeft Calefax rietkwintet echter meermalen de verleiding niet kunnen weerstaan om onvoorbereid te musiceren. Vaak gebeurde dat dan op geleide van een vooraf bepaalde vorm, stijl of andere muzikale afspraak, en meestal in bescheiden vorm, bijvoorbeeld als onderdeel van een grotere compositie. Calefax, geworteld in de acht eeuwen muziekgeschiedenis waaruit het zijn concertrepertoire put, weet maar al te goed dat deze muziek in de regel is ontstaan vanuit improvisatie en soms uitsluitend is vastgelegd ten dienste van de muzieklezende muzikant. Gebruikmakend van het verlangen dat in de groep leefde en leeft om bestaande muziek te ontleden en vervolgens opnieuw vorm te geven ontstonden de talloze arrangementen die de groep de afgelopen decennia over de gehele wereld heeft uitgevoerd. Dat maakt elk van de leden tot niet alleen een uitvoerend maar ook scheppend kunstenaar, de kwalificaties waaraan ook een improvisator zou moeten voldoen. Calefax vindt het van belang om de verbinding tussen deze twee stijlen van musiceren te blijven onderzoeken, wat heeft geleid tot On the Spot.

Al grasduinend in de muziekhistorie blijken componisten uit totaal verschillende tijden en landen toch opmerkelijk overeenkomstige doelen na te streven. Het arrangeren voor een min of meer vaststaande verzameling instrumenten heeft meermalen muzikale dwarsverbanden aan het licht gebracht die zonder zo’n aanpak wellicht nooit waren opgemerkt. Het kwintet creëerde aldus een praktijk voor de spelende, speelse musicus met componistenvrienden van overal en ooit. Wellicht is dat laatste tevens een adequate beschrijving van trompettist Eric Vloeimans, die voor het overige moeilijk te categoriseren is. Zeker is dat Vloeimans met zijn welhaast vocale spel de gedroomde gids is voor vijf klassieke muzikanten in de wereld van de improvisatie. En passant toonde hij een honger naar de rijkdom die de klassieke muziek biedt en liet zich daarin gewillig leiden door het kwintet zonder zijn eigenheid te verliezen. Voor dit huwelijk van twee typen musici werd speciaal gecomponeerd door Kinan Azmeh en Albert van Veenendaal. Daarnaast hebben Ivar Berix en Raaf Hekkema vrij mogen putten uit het omvangrijke oeuvre van Eric Vloeimans.

De cd opent met een nieuwe compositie op basis van twee stukken van Vloeimans: het portretterende Aladdin, dat de typerende kenmerken heeft van Vloeimans’ compositorische stijl: lichtheid, melancholie en lyriek. Aladdin wordt afgewisseld met het contemplatieve A.L.M.A., dat gecomponeerd werd als requiem. Het resultaat is een dialoog tussen de twee, die het stuk, nu Almaladdin geheten, een tamelijk klassiek karakter en opbouw geeft.

Albert van Veenendaal’s compositie The third one is opgedragen aan zijn eerste petekind, dat de naam Tirza draagt. De muziek vertolkt wat Van Veenendaal de nieuwgeborene toewenst: een bekoorlijk, vreugdevol en veelzijdig leven.
Vloeimans’ Summersault klinkt, precies zoals de titel beschrijft, als een feestelijke salto. Michelangelo Rossi is een recente ontdekking in het Calefax-repertoire: muziek uit een tijd dat de klassieke tonaliteit, stijl en vormen nog niet zo vastgeklonken waren als een eeuw later in de barok. Rossi experimenteerde vrijelijk in zijn tien toccata’s voor toetsinstrument, en liet ruimte voor opvulling en verfraaiing van het weefsel door middel van versieringen en improvisatie, waarvan Calefax dankbaar gebruik maakt. De harmonisch revolutionaire zevende toccata, Rossi’s claim to fame avant la lettre, staat te boek als geheimtip van de oude muziekwereld. Rossi wordt door Eric Vloeimans middels een solo-improvisatie verbonden met de iconische Miles Davis-klassieker Blue in Green, door Oliver Boekhoorn in vorm gegoten voor dit sextet.

Bradshaw is de wat pompeuze naam van een klein elektrisch autootje dat Eric Vloeimans ooit tegenkwam op het Londense vliegveld Heathrow. Sommige ontmoetingen hebben nou eenmaal onverwacht poëtische gevolgen.

Filosoof György Konrád zei ooit: "we zijn aan onszelf toevertrouwd, op weg van de buik van de moeder naar de buik van de aarde, van de stilte naar de stilte". Deze gedachte ligt ten grondslag aan de compositie Mal de terre van Albert van Veenendaal, die eraan toevoegt: “gebonden aan de aarde staan we vaker wel dan niet te wankelen op onze benen, uit balans gebracht wanneer we ons lot in de ogen kijken. Maar ja, melancholie en weemoed - de prachtige duduk-solo van Oliver neemt ons bij de hand - zijn ook de emoties die ons met het diepst van onszelf in contact brengen. En het stuk heeft een open einde, dus....”

Van Sebastian Aguilera de Heredia, één van de meest vooraanstaande Spaanse componisten uit de zestiende eeuw, klinkt een vrolijke potpourri, toepasselijk Ensalada (salade) genoemd. Dit is muziek die tegen een stootje kan. Als tegenwicht tegen een ditmaal nogal mannelijk bespeelde trompet gebruikt Oliver een origineel Catalaans straatinstrument, de tenora.

De Syrische klarinettist Kinan Azmeh weet wat het is om zich te bewegen tussen verschillende stijlen, van Mozart tot Arabisch gekruide jazz. Hij werkte in afzonderlijke projecten samen met zowel Eric Vloeimans als Calefax, en wist dus voor wie hij Wedding schreef. Oliver bespeelt hier wederom de (Armeense) duduk.

Robert de Visée was luitist in dienst van de Franse ‘zonnekoning’ Lodewijk de veertiende. De chacone is het slotdeel van diens luitsuite in G. Het stuk klinkt hier een toon lager, en leende zich mooi als ‘farewell piece’ voor deze cd. Aan het eind wordt nog een extra talent van de Calefaxblazers gecombineerd met de uitstervende trompetnoten van de vertrekkende Eric Vloeimans. Op weg naar nieuwe horizonten!

© Raaf Hekkema 2013

Für ein Ensemble der klassischen Musik ist das Improvisieren keine alltägliche Tätigkeit. In seinem 28-jährigen Bestehen hat das Bläserquintett Calefax immer wieder bei verschiedenen Gelegenheiten das ad hoc musizieren praktiziert. Calefax, die Werke aus acht Jahrhunderte der Musikgeschichte zu ihrem Standardrepertoire zählen, wissen sehr wohl, dass die meiste notierte Musik auf vorangegangener Improvisation basiert. Dank dem Verlangen des Ensembles Musik genauestens zu analysieren und dann umzubauen, sind zahlreiche Arrangements entstanden, die das Quintett um die Welt begleiten. Diese Praxis macht die einzelnen Mitglieder nicht nur zu performenden Musikern, sondern zu kreativen Künstlern. Das sind genau die Qualitäten, die es für die Improvisation braucht und so kam es zu On the Spot!

Vloeimans, mit seinem beinahe vokalem sound, is wahrscheinlich der Perfekte Begleiter für die fünf klassichen Musiker in die Welt der Improvisation. Von Anfang an hatte ihn der Reichtum, den die Klassische Musik zu bieten hatte fasziniert und er vertraute blind auf das Geleit des Quintet ohne dabei seine Individualität aufzugeben. Die Kompositionen zu dieser Heirat zweier Musikstile kommt hierbei von Kinan Azmeh und Albert van Veenendaal. Daneben nahmen sich Ivar Berix und Raaf Hekkema die Freiheit aus dem reichen Oeuvre von Eric Vloeimans zu schöpfen.